กาพย์เห่เรือพระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร
กาพย์
| พระเสด็จโดยแดนชล | ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย |
| กิ่งแก้วแพร้วพรรณราย | พายอ่อนหยับจับงามงอน |
| นาวาแน่นเป็นขนัด | ล้วนรูปสัตว์แสนยากร |
| เรือริ้วทิวธงสลอน | สาครลั่นครั่นครื้นฟอง |
| เรือครุฑยุดนาคหิ้ว | ลิ่วลอยมาพาผันผยอง |
| พลพายกรายพายทอง | ร้องโห่เห่โอ้เห่มา |
| สรมุขมุขสี่ด้าน | เพียงพิมานผ่านเมฆา |
| ม่านกรองทองรจนา | หลังคาแดงแย่งมังกร |
| สมรรถชัยไกรกาบแก้ว | แสงแวววับจับสาคร |
| เรียบเรียงเคียงคู่จร | ดั่งร่อนฟ้ามาแดนดิน |
| สุวรรณหงส์ทรงพู่ห้อย | งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์ |
| เพียงหงส์ทรงพรหมมินทร์ | ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม |
| เรือชัยไวว่องวิ่ง | รวดเร็วจริงยิ่งอย่างลม |
| เสียงเส้าเร้าระดม | ห่มท้ายเยิ่นเดินคู่กัน |
| คชสีห์ทีผาดเผ่น | ดูดังเป็นเห็นขบขัน |
| ราชสีห์ที่ยืนยัน | คั่นสองคู่ดูยิ่งยง |
| เรือม้าหน้ามุ่งน้ำ | แล่นเฉื่อยฉ่ำลำระหง |
| เพียงม้าอาชาทรง | องค์พระพายผายผันผยอง |
| เรือสิงห์วิ่งเผ่นโผน | โจนตามคลื่นฝืนฝ่าฟอง |
| ดูยิ่งสิงห์ลำพอง | เป็นแถวท่องล่องตามกัน |
| นาคาหน้าดังเป็น | ดูเขม้นเห็นขบขัน |
| มังกรถอนพายพัน | ทันแข่งหน้าวาสุกรี |
| เลียงผาง่าเท้าโผน | เพียงโจนไปในวารี |
| นาวาหน้าอินทรี | มีปีกเหมือนเลื่อนลอยโพยม |
| ดนตรีมี่อึงอล | ก้องกาหลพลแห่โหม |
| โห่ฮึกครึกครื้นโครม | โสมนัสชื่นรื่นเริงพล |
| กรีธาหมู่นาเวศ | จากนเรศโดยสาชล |
| เหิมหื่นชื่นกระมล | ยลมัจฉาสารพันมี
|
เห่ชมปลา
กาพย์
| พิศพรรณปลาว่ายเคล้า | คิดถึงเจ้าเศร้าอารมณ์ |
| มัตสยายังรู้ชม | สมสาใจไม่พามา |
| นวลจันทร์เป็นนวลจริง | เจ้างามพริ้งยิ่งนวลปลา |
| คางเบือนเบือนหน้ามา | ไม่งามท่าเจ้าเบือนชาย |
| เพียนทองงามดั่งทอง | ไม่เหมือนน้องห่มตาดพราย |
| กระแหแหห่างชาย | ดั่งสายสวาทคลาดจากสม |
| แก้มช้ำช้ำใครต้อง | อันแก้มน้องช้ำเพราะชม |
| ปลาทุกทุกข์อกกรม | เหมือนทุกข์พี่ที่จากนาง |
| น้ำเงินคือเงินยวง | ขาวพรายช่วงสีสำอาง |
| ไม่เทียบเปรียบโฉมนาง | งามเรืองเรื่อเนื้อสองสี** |
| ปลากรายว่ายเคียงคู่ | เคล้ากันอยู่ดูงามดี |
| แต่นางห่างเหินพี่ | เห็นปลาเคล้าเศร้าใจจร |
| หางไก่ว่ายแหวกว่าย | หางไก่คล้ายไม่มีหงอน |
| คิดอนงค์องค์เอวอร | ผมประบ่าอ่าเอี่ยมไร |
| ปลาสร้อยลอยล่องชล | ว่ายเวียนวนปนกันไป |
| เหมือนสร้อยทรงทรามวัย | ไม่เห็นเจ้าเศร้าบ่วาย |
| เนื้ออ่อนอ่อนแต่ชื่อ | เนื้อน้องฤๅอ่อนทั้งกาย |
| ใครต้องข้องจิตชาย | ไม่วายนึกตรึกตรึงทรวง |
| ปลาเสือเหลือที่ตา | เลื่อมแหลมกว่าปลาทั้งปวง |
| เหมือนตาสุดาดวง | ดูแหลมล้ำขำเพราคม |
| แมลงภู่คู่เคียงว่าย | เห็นคล้ายคล้ายน่าเชยชม |
| คิดความยามเมื่อสม | สนิทเคล้าเจ้าเอวบาง |
| หวีเกศเพศชื่อปลา | คิดสุดาอ่าองค์นาง |
| หวีเกล้าเจ้าสระสาง | เส้นเกศสลวยรวยกลิ่นหอม |
| ชะแวงแฝงฝั่งแนบ | ชะวาดแอบแปบปนปลอม |
| เหมือนพี่แอบแนบถนอม | จอมสวาทนาฏบังอร |
| พิศดูหมู่มัจฉา | ว่ายแหวกมาในสาคร |
| คะนึงนุชสุดสายสมร | มาด้วยพี่จะดีใจ |
แปลกาพย์จากด้านบน
พระเจ้าอยู่หัวเสด็จพยุหยาตราชลมารค พระองค์ประทับบนเรือพระที่นั่งอันงดงามวิจิตรบรรจง กระบวนพยุหยาตรางดงามยิ่ง ลีลาการพายเรือนั้นอ่อนช้อยงดงามจับตาเรือครุฑยุดนาค เป็นเรือที่มีโขนเรือทำเป็นรูปพญาครุฑกำลังเหยียบขยุ้มหิ้วพญานาคมาอย่าง ลำพอง เรือลอยลิ่วมาอย่างรวดเร็ว พลพายต่างวาดพายทองด้วยความพร้อมเพรียง ได้ยินเสียงร้องโห่เห่ดัง รับกับจังหวะพายของฝีพายมาในขบวนพยุหยาตราชลมารพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพยุห ยาตราชลมารค พระองค์ประทับบนเรือพระที่นั่งอันงดงามวิจิตรบรรจง กระบวนพยุหยาตรางดงามยิ่ง ลีลาการพายเรือนั้นอ่อนช้อยงดงามจับตา เรือไกรสรมุข มีความงดงามราวกับพิมานของเทวดาล่องลอยมาจากสวรรค์ มีม่านกรองทองและหลังคาเป็นลวดลายมังกรเรือกระบวนพยุหยาตรานั้นมากมายแน่น ขนัดเต็มท้องน้ำ เรือแต่ละลำประดิษฐ์ตกแต่งโขนเรือเป็นรูปสัตว์นานาชนิด ริ้วกระบวนเรือเคลื่อนมามองเห็นทิวธงประดับเป็นทิวแถว กระบวนเรือล่องลอยมาเสียงน้ำแตกกระจายเป็นคลื่นฟองดังไปทั่วท้องน้ำเรือ สมรรถชัยล่องลอยเคียงคู่กันมา แสงแวววับที่กราบเรือส่องสะท้อนกระทบผืนน้ำระยิบระยับตา งดงามยิ่งราวกับว่าล่องลอยมาจากสวรรค์เรือสุวรรณหงส์ เป็นเรือพระที่นั่งที่มีโขนเรือเป็นรูปพญาหงส์ ตกแต่งด้วยพู่ห้อยประดับ เป็นเรือที่เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ทรงพรรณนาไว้ว่าสง่างดงามที่ สุด เดิมเรือลำนี้ชื่อว่า " เรือสุวรรณหงส์ " สร้างในสมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ต่อมาผุพังจนใช้การไม่ได้ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯให้สถาปนาขึ้นใหม่ มีขนาดใหญ่กว่าเดิม พระราชทานนามว่า " เรือพระที่นั่งสุวรรณหงส์ " เรือชัยลอยเคียงคู่กันมารวดเร็วราวกับลม ได้ยินเสียงเส้ากระทุ้งบอกจังหวะฝีพายดังมาทางท้ายเรืออย่างพร้อมเพรียงฟัง เร้าใจ เรือราชสีห์เรือคชสีห์ทะยานมาเป็นคู่ๆ ดูผาดโผนราวกับมีชีวิตจริงมองดูน่าขบขัน เรือราชสีห์และเรือคชสีห์ที่เคียงคู่กันอยู่ ดูมีกำลังกล้าหาญเป็นอย่างยิ่ง เรือม้า ( มีโขนเรือเป็นรูปศีรษะม้า มีลักษณะก้มหน้าคล้ายม้าหมากรุก ) มีรุปลักษณ์ของโขนเรือเป็นรูปม้า ที่มีท่าทางมองมุ่งลงไปในน้ำ เรือมีลักษณะเรียวระหง ล่อลอยมาอย่างแช่มช้า งดงามราวกับม้าทรงของพระพายที่มีพละกำลังเผ่นโผนมาอย่างลำพอง เรือสิงห์( มีโขนเรือเป็นรูปสิงโต ) แล่นเผ่นโผนทะยานฝ่าคลื่นฟองมาอย่างรวดเร็วราวกับเรือนาคา หรือเรือวาสุกรี โขนเรือเป็นรูปพญานาค ดูหน้าตาท่าทางมองเขม้นมาแล้วเหมือนมีชีวิตจริง ดูน่าขบขัน เรือมังกร ( โขนเรือเป็นรูปมังกร ) ก็ล่องลอยมาในกระบวน พลพายพายเรืออย่างพร้อมเพรียง เรือล่องมาทันกันกันสิงห์ลำพอง กระบวนเรือล่องตามกันเป็นมาเป็นทิวแถว เรือเลียงผา มีโขนเรือเป็นรูปเลียงผากำลังยกเท้าอ้าขึ้นสูงราวกับจะกระโจนลงไปในน้ำ เรือที่มีโขนเรือเป็นรูปนกอินทรี กางปีกกว้างราวกับล่องลอยมาจากฟากฟ้ากระบวนเสด็จพยุหยาตราชลมารคเดินทางล่วง มา เสียงประโคมดนตรีดังก้อง เสียงไพร่หลแซ่ซ้องแห่โหมด้วยความโสมนัสยินดี ผู้คนสนุกสนานรื่นเริง
เห่ชมไม้
กาพย์
| เรือชายชมมิ่งไม้ | ริมท่าไสวหลากหลายพรรณ |
| เพล็ดดอกออกแกมกัน | ส่งกลิ่นเกลี้ยงเพียงกลิ่นสมร |
| ชมดวงพวงนางแย้ม | บานแสล้มแย้มเกสร |
| คิดความยามบังอร | แย้มโอษฐ์ยิ้มพริ้มพรายงาม |
| จำปาหนาแน่นเนื่อง | คลี่กลีบเหลืองเรืองอร่าม |
| คิดคะนึงถึงนงราม | ผิวเหลืองกว่าจำปาทอง |
| ประยงค์ทรงพวงร้อย | ระย้าย้อยห้อยพวงกรอง |
| เหมือนอุบะนวลละออง | เจ้าแขวนไว้ให้เรียมชม |
| พุดจีบกลีบแสล้ม | พิกุลแกมแซมสุกรม |
| หอมชวยรวยตามลม | เหมือนกลิ่นน้องต้องติดใจ |
| สาวหยุดพุทธชาด | บานเกลื่อนกลาดดาษดาไป |
| นึกน้องกรองมาลัย | วางให้พี่ข้างที่นอน |
| พิกุลบุกนนาคบาน | กลิ่นหอมหวานซ่านขจร |
| แม้นนุชสุดสายสมร | เห็นจะวอนอ้อนพี่ชาย |
| เต็งแต้วแก้วกาหลง | บานบุษบงส่งกลิ่นอาย |
| หอมอยู่ไม่รู้หาย | คล้ายกลิ่นผ้าเจ้าตาตรู |
| มะลิวัลย์พันจิกจวง | ดอกเป็นพวงร่วงเรณู |
| หอมมาน่าเอ็นดู | ชูชื่นจิตคิดวนิดา |
| ลำดวนหวนหอมตรลบ | กลิ่นอายอบสบนาสา |
| นึกถวิลกลิ่นบุหงา | รำไปเจ้าเศร้าถึงนาง |
| รวยรินกลิ่นรำเพย | คิดพี่เคยเชยกลิ่นปราง |
| นั่งแนบแอบเอวบาง | ห่อนแหห่างว่างเว้นวัน |
| ชมดวงพวงมาลี | ศรีเสาวภาคย์หลากหลายพรรณ |
| วนิดามาด้วยกัน | จะอ้อนพี่ชี้ชมเชย
|
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น